Hoe de Aziatische hoornaar bestrijden in de lente

Niet twijfelen, zet van maart tot juni een selectieve val voor Aziatische Hoornaars!

1. Niet alleen een probleem voor de imkers, dan?

Toegegeven, de schrijver van dit stukkie is een imker, ik dus. En ja, ik ben heel bezorgd om mijn honingbijen. Naargelang de studie bestaat de gemiddelde maaltijd van een Aziatische hoornaar tussen de 30% en de 40% uit honingbijen. En deze invasieve soort komt bovenop de andere plaaggeesten van de honingbijen, zoals de varroamijt, toenemende vervuiling, verschralende diversiteit, opeenvolgende hittegolven, minder groen, meer beton, enz.
Maar die honingbijen en hun houders zijn in deze situatie gewoon kanaries in de koolmijn. Zij zijn de eersten die de verwoestende impact van zo’n Aziatisch hoornaarsnest in de buurt kunnen vaststellen. Maar die exoot eet ook 70% andere lekkernijen, zoals vliegen, wespen, zweefvliegen en spinnen. Weinig lawaai in New Jersey als vorig jaar werd vastgesteld dat onze vriend vooral bromvliegen eet (Stainton et al, 2023). Ik moet het jullie niet vertellen, maar het weghalen van een schakel in de voedselketen heeft desastreuze gevolgen. Je kan je niet voorstellen wat een zomer zonder wespen zou zijn, we zouden overspoeld worden door muggen. Tja, zo een wespennest vangt 1000 muggen per dag, een pak efficiënter dan het Baygon tabletje in de slaapkamer.

2. OK, ik zal de brandweer wel bellen in de zomer als ik ze zie…

En dat is het probleem. Zodra de Aziatische Hoornaar aan het finale nest bezig is, dan zitten die heel hoog in een boom, soms wel op 45 meter hoogte. Een bal van bijna een metertje doorsnee met 5000 werksters die overal naar voedsel zoeken. Verschillende opmerkzame burgers hebben Aziatische hoornaars gemeld, bij de brandweer, bij de gemeente, op waarnemingen.be en op facebook… in vele gevallen met bange emoji 😱 en een zin als: “Monsterwesp op bezoek  op de barbecue”… Die meldingen waren goed bedoeld, maar er gebeurde weinig mee. Een gewoon wespennest zit ergens in een tuinhuis of onder een dakpan en dan komt de brandweer snel en effectief verdelgen, maar dat is niet het geval met die Aziatische hoornaars, want bijna niemand vindt dat nest. En het zoeken van deze nesten is bijzonder tijdrovend. In Wijnegem hebben de imkers vorig jaar 3 nesten gevonden, waarvoor ze wel 4 opeenvolgende weekends aan het zoeken zijn geweest met lokpotten, chronometers en kaarten om individuen te spotten en vliegrichtingen in te schatten… Urenlang tureluren naar de kruinen van de bomen, totdat we er pijn in de nek van kregen. En eigenlijk is het dan al te laat omdat de nesten al vroeg in de herfst koninginnen beginnen uit te broeden. We moeten dus veel vroeger optreden, en die tijd breekt nu aan, de lente!

3. De enige oplossing: massaal koninginnen vangen in de lente met een selectieve val.

Wil je de natuur een handje helpen om deze exoot in te perken en om enkele nare gevolgen voor onze nazomers te beperken, help dan mee om vanaf maart tot juni koninginnen te vangen.
De methode is vrij eenvoudig. Allereerst, koop een selectieve val (voorbeeld hier). Dit is een val waarmee alleen Aziatische hoornaars kunnen gevangen worden. Alle andere kleinere insecten kunnen ontsnappen, alle grotere, zoals de Europese hoornaar, kunnen er niet in. In de selectieve val plaats je een lokmiddel. Zorg ervoor dat dit lokmiddel niet in een open potje zit, maar in een gesloten potje met een wiek zodat er geen bijvangst kan verdrinken. Een lokmiddel kan je kopen (zoals Trappit, VespaCatch,…) of zelf maken met 1/3 zoeten witte wijn, 1/3 blond bier en 1/3 suiker. Zodra je een koningin in je val ziet, meld die dan even op mijntuinlab.be of waarnemingen.be. Zet de lokval even in de diepvries zodat je de AH kan doden door bevriezen.

Ik heb vorig jaar zelf in het voorjaar 3 koninginnen gevangen in mijn val. Bovenop het lokmiddel had ik nog extra eiwitten toegevoegd door stukjes witte vis in de val te plaatsen en af en toe wat hesp. Naast de vangst van de 3 koninginnen, was het ook een plezier om te zien hoeveel insecten op de eiwitten van de vis en het vlees afkwamen.

4. Belangrijk! Dood geen andere wespen!

Toegegeven, als je geen expert bent, dan lijken die wespen wel op elkaar. De koningin van gewone wesp lijkt qua grootte erg op een hoornaar , maar het zou absoluut geen goed idee zijn als we andere wespen, die nest- en voedselconcurrent voor de AH zijn, mee gaan vangen in het voorjaar.  Gebruik bij twijfel de app obsidentify om er zeker van te zijn dat je een koningin van een Aziatische hoornaar hebt, en geen Europese hoornaar of een gewone wesp.

We hebben eigenlijk 1 voordeel. De Aziatische hoornaar is traag vanuit het zuiden van Frankrijk naar het noorden opgerukt. En ondertussen hebben onze zuiderburen verschillende jaren ervaring met deze grote wesp. Vernietigen of uitroeien, dat lukt nooit, maar als we in het voorjaar genoeg koninginnen kunnen vangen, dan valt de druk in de zomer en het najaar best mee. En daar moeten we allemaal aan meewerken. De Aziatische hoornaar is zo veelzijdig dat die zich gemakkelijk aanpast aan zijn omgeving. Vorige zomer zijn Aziatische hoornaars gespot in bijna alle natuurgebieden, maar ook de Groenplaats in Antwerpen… Wederom, 1 koningin in de lente is een nest van 5000 werksters uitgespaard in de zomer en herfst en het verhindert de geboorte van 200 nieuwe koninginnen. Doe jij mee?

Pieter Wuyts