De toespraken van Prof Callaerts, Prof Van Alphen en dhr. Janssen zijn te bekijken op het VBI-ledenportaal. Hebt u als lid geen login voor het ledenportaal, neem contact met de ledenadministratie via ledenadministratie@vbi.vlaanderen .
De prijs van honing
Het is een vraag die door veel imkers gesteld wordt en het is een gegeven dat dikwijls in vraag gesteld wordt. Het is bovendien ook 1 van die zaken waarover ook wel wat misverstanden blijken te bestaan.
Een antwoord op de vraag ‘wat is honing’ wordt gevolgd door een uitleg over de manier hoe bijen dit tot stand brengen. Wanneer de auteur van het antwoord een bredere kijk heeft op dingen zal hij naast bijen ook de honingmier vermelden. Voor de volledigheid ter zake is het oogsten van honing bij deze mierensoort niet evident … als was het maar omdat de honing niet in raten maar in het achterlijf van deze mieren wordt bewaard en gaan ze diep in het nest onder de grond zitten ver van predatoren.
De definitie van honing: een natuurlijke zoete stof die door de bijensoort Apis mellifera wordt bereid uit bloemennectar of uit afscheidingsproducten van levende plantendelen of uitscheidingsproducten van plantensapzuigende insecten op de levende plantendelen, welke grondstoffen door de bijen worden vergaard, verwerkt door vermenging met eigen specifieke stoffen, gedeponeerd, gedehydreerd, en in de honingraten opgeslagen en achtergelaten om te rijpen.
Er worden verschillende soorten honing onderscheiden naargelang de oorsprong (bloemenhoning, nectarhoning, honingdauwhoning) of de wijze van productie en/of presentatie (raathoning, brokhoning, lekhoning, slingerhoning, pershoning, gefilterde honing). Eveneens wordt vastgelegd wat onder bakkershoning wordt verstaan (industrieel gebruik omwille van mogelijke afwijkingen).
We zien dan ook een teveel keer het antwoord op de vraag ‘wat is honing’ een antwoord verkrijgen dat eigenlijk het antwoord is op de vraag ‘waar komt honing vandaag’ en niet wat het werkelijk is of wat het zou moeten zijn. Zelfs het KB van 19 maart 2004 biedt geen antwoord in die zin van het woord.
Dit Koninklijk Besluit geeft wel wat meer duiding over de variëteiten binnen de types honing die je kan onderscheiden op basis van de oorsprong (bloemenhoning, nectarhoning, honingdauwhoning) of de wijze waarop de honing werd geproduceerd/verwerkt door de imker (raathoning, brokhoning, lekhoning, slingerhoning, pershoning, gefilterde honing).
Bovendien wordt ook de ‘bakkershoning’ gedefinieerd. Deze wordt omwille van mogelijke afwijkingen niet aangeboden in potjes maar wordt gebruikt voor industrieel gebruik.
De artikelen van het KB in kwestie zijn er vooral op gericht om te omschrijven waaraan honing dient te voldoen door te bepalen wat er niet mag inzitten (zoals antibiotica ’s, en sulfonamiden wat een specifieke groep binnen de bacterieremmende medicatie en waarbij door herhaaldelijke blootstelling er een risico bestaat op allergische reacties).
Allemaal zeer terecht maar nog steeds geen antwoord op wat er in honing aanwezig moet zijn… en toch wordt er gesproken van ‘namaakhoning’.
Een groot deel van de honing aanwezig op de (internationale) markt is artificieel. Dat wil zeggen dat deze honing niet door bijen werd gemaakt of dat hij zodanig werd bewerkt dat een vergelijk met wat de bij produceert niet meer mogelijk is. Het is frappant dat ook net het grootste aandeel van de honing op onze markt geen Europees product blijkt maar hoofdzakelijk wordt geïmporteerd uit China ! Niet alle honing uit China blijkt problematisch maar het gros van het probleem wordt wel van daaruit geïmporteerd.
Laatst stelde iemand dat het toch zo moeilijk niet kan zijn om honing te controleren op de aanwezigheid van pollen om aangelengde en geparfumeerde suikersiropen te onderscheiden van ‘the real deal’. Maar fraudeurs gaan de dag van vandaag zo ver … en men brengt ook stuifmeel aan in deze artificiële honing. Men gaat zelfs zo ver dat het eventuele aanwezige Chinese stuifmeel wordt verwijderd om daarna stuifmeel van Europese oorsprong in te brengen.
Iedereen zal nu beter begrijpen waarom een definitie van wat honing is en deze op te nemen in de wet eigenlijk een maat is voor niets. Door middel van zeer gesofisticeerde analyses kan je de artificiële honing er grotendeels wel uithalen maar de bewerkte honing herkennen is een heel andere zaak.
Het kaf van het koren scheiden wordt bemoeilijkt omdat grotere honingconcerns de honing verhitten (bewerken) waardoor heel wat gezonde, nuttige en unieke elementen in de honing moleculair uit elkaar vallen en niet meer te traceren zijn. Het voordeel dat men hier zoekt is het tegengaan van kristallisaties wat door niet kenners als onappetijtelijk wordt ervaren (de truck met de bain marie is hen ook niet bekend … ). Dit procedé doet echter ook belangrijke markers verdwijnen die echte honing zo waardevol en uniek maakt en makkelijk te herkennen als authentiek.
Langs de andere kant zien we dat de vervalste honing een steeds betere samenstelling kent door het gebruik van additieven die steeds moeilijker van de bewerkte honing te onderscheiden is.
Het tot dusver enige antwoord dat kon worden gegeven om de Europese imkers toch iets of wat bescherming te bieden is de verplichting tot herkomstetikettering. M.a.w. als het gele goedje van China komt dient het er ook expliciet op te staan.
In de praktijk zet men op de etiketten ‘oorsprong: Eu’; als die uit de Europese zone komt en ‘oorsprong: Niet Eu’ wanneer deze van buiten de Europese zone komt en ‘oorsprong: Eu en niet Eu’, wanneer het een mengeling is van honing die van zowel uit Europa als uit de rest van de wereld komt.
Je moet je hier ook de vraag durven stellen of een herkomstetikettering zoals hierboven beschreven de consument werkelijk informeert en consumenten effectief doet kiezen voor Europese en ambachtelijke honing of niet.
De consument kan dan ook alleen maar een juiste keuze maken en daarvoor een naar zijn mening juiste prijs voor betalen wanneer hij inzicht en kennis heeft over de problematieken en de verschillen tussen de ambachtelijke honing van de imker en deze van grote concerns.
Mijn ervaring is in ieder geval wel zo dat als je dit onderwerp aansnijdt bij leken ze met grote ogen luisteren naar de uitleg over het productiemodel van Chinese honing (loodsen met bijenkasten die afvliegen op baden met glucose op meters van hun kast of de grote mixer waarin suikers, synthetische aroma’s en een heel klein beetjes stuifmeel en kleurstof bij elkaar worden gebracht).
Enerzijds spelen hier gezondheidsrisico’s omdat het bij Chinese productiemodel waar alsnog bijen worden ingezet het ook nodig is om deze bijen gezond te houden. Hiervoor dient men antibiotica ’s in te zetten omdat de bijen in die omgeving niet de nodige natuurlijke stoffen kunnen opzoeken om zichzelf gezond te houden, zelfs niet in staat zijn om propolis aan te maken. Het productieproces waarbij de honing zonder tussenkomst van bijen wordt samengesteld kent vanzelfsprekend het risico op het gebruik van stoffen die al helemaal niet gezond zijn zoals bepaalde kleurstoffen, aroma’s en nog van dat die binnen Europa geheel verboden zijn. Van zodra een inspectie (staalname) stelt dat geen verboden stoffen werden aangetroffen of bepaalde normen niet werden overschreden heeft men ook geen argumenten om het product niet toe te laten op de markt …
Dit productiemodel maakt de ‘honing’ een spotgoedkoop massaproduct wordt en de onwetende consument kiest dan ook op basis van de prijs of voor dat heel comfortabele plastic busje waarop je kan knijpen om de honing te doseren. Een beetje zoals ketchup …
Al de wetgeving en importvoorschriften ten spijt heeft de consument dan ook weinig kennis over wat honing zou moeten zijn en heeft hij geen weet van de veelal bedenkelijke kwaliteit van de geïmporteerde honing.
En toegegeven, het heeft ook weinig zin om je heil te gaan zoeken in wetten, voorschriften en normen voor dit soort dingen. Met de huidige technologie in de voedingsindustrie worden controles makkelijk omzeilt en ben je als controlerend orgaan constant in de achtervolging
Het is de consument die hier het verschil kan maken als hij tenminste danig wordt geïnformeerd over wat er op de markt te koop is en waar die verschillen in prijs (en kwaliteit) vandaan komen.
Er bestaat bij velen de idee om de prijs van honing vast te leggen opdat de ambachtelijke imker met zijn honing die op geheel ambachtelijke wijze werd vervaardigd niet zou blijven zitten omdat de consument gaat voor de aantrekkelijke prijs van geïmporteerde namaak of de honing van bedenkelijke kwaliteit .
Wel, dit is de oplossing niet. Integendeel.
De enige die daar wel bij vaart is de importeur van de bedenkelijke en goedkoop geproduceerde honing die zijn marge ziet toenemen en nog meer reden krijgt om deze hier te slijten !
Om die reden is het bij wet verboden om prijsafspraken te maken, zelfs om indicaties van wat een potje honing mag of zou moeten kosten vervolgbaar.
In ons land bestaat een dienst die de Belgische Mededinging Autoriteit noemt en er op toeziet dat binnen bepaalde sectoren geen afspraken worden gemaakt rond prijszetting.
In een publicatie motiveert men het verbod op prijsafspraken door te stellen dat door prijsafspraken de consument het slachtoffer zal zijn omdat de nadruk zal worden gelegd op de prijs en niet of veel minder op de kwaliteit van het product. Uiteindelijk zal je meer betalen (voor de Chinese namaak) voor mindere kwaliteit en zal diegene die kwaliteit aanbiedt een redelijke prijs niet langer kunnen vragen.
Dit wil dan ook zeggen dat in ons land niemand een richtlijn of indicatie mag geven omtrent de prijs van honing. Het is de consument die aangeeft wat hij zelf redelijk vindt qua prijs en de imker is vrij te vragen wat hij wil.
Op deze manier kan hij zijn prijs variëren naargelang de oorsprong en de productiemethode (zie hoger) en kan hij ook door middel van het inzetten van luxe-verpakking een meerwaarde creëren en zijn marge trachten te verhogen. Het is de klant zelf die zelf bepaalt wat hij wil betalen voor een bepaald type honing en verpakking en wanneer de inhoud bevalt keert hij tevreden terug !
Eerder dan het balletje op te werpen dat wat we nu als imker gemiddeld vragen voor een potje honing te weinig zou zijn, zou het veel interessanter zijn om een keer goed na te denken over het correct informeren van de koper. Het is misschien wel eens tijd om wat meer informatie te verstrekken over wat er op de markt te vinden is qua kwaliteit en waar de verschillen zitten tussen de honing die wordt geïmporteerd en de ambachtelijke honing van de lokale imker.
Misschien moeten we zelfs wat meer fierheid laten zien over de ambacht wat imkeren toch wel is om zo het lokale, schitterende product dat honing is zichzelf te laten verkopen en minder aandacht besteden aan de prijs op zich. Die eerlijke prijs komt vanzelf wel wanneer de consument goed werd geïnformeerd en kiest voor het lokale, de kwaliteit en voor de authenticiteit.
Johan Van den Neucker
Bronnen :
Vilt – Goedkope honing uit China maakt het imkers moeilijk (28/8/17)
FAVV
Andere berichten
De winnaar van de fotowedstrijd 2023 is gekend.
De derde prijs ging naar Nathalie Bellens – Fabiszewska met haar foeragerende honingbij op lavendel. De tweede prijs ging naar Peter Beyer met een compositie van honingbijen op raat. De winnaar is Tiffany Heymans met haar portret van een wimperflankzandbij.
Sfeerbeelden ‘De BIJeenkomst’
Enkele sfeerbeelden van de zeer geslaagde allereerste De BIJeenkomst. Jullie waren geweldig !!